Artykuły

Czy bioróżnorodność to bogactwo wsi pomorskiej?

Koncepcja różnorodności biologicznej zakłada, że cenne jest całe bogactwo życia. Oznacza to, że nie ma gatunków „niepotrzebnych”, a także, że warta ochrony jest nie tylko dzika przyroda, ale także wyhodowane przez człowieka rasy i odmiany.

Wśród znaczenia bioróżnorodności dla trwałości życia ludzkości wymienia się nie tylko rolę poszczególnych gatunków dzikich, czy ras zwierząt gospodarskich i odmian roślin uprawianych przez człowieka, ale również i liczne „usługi” świadczone przez ekosystemy. Termin: „usługi ekosystemów” obejmuje ogromną gamę korzyści, które płyną z produktów wytwarzanych w ekosystemach oraz funkcji pełnionych przez naturalne, niezdegradowane i nierozregulowane przez człowieka systemy przyrodnicze. Te świadczenia natury obejmują wiele kategorii korzyści dla ludzi.

 

Cenne usługi ekosystemów 

Usługi zaopatrzeniowe

Najpowszechniej doświadczane – to usługi określane jako zaopatrzeniowe. Są to korzyści płynące z dostarczania całego bogactwa pożywienia (nasiona, owoce, jadalne bulwy i korzenie, mięso, ryby i inne produkty zwierzęce), a także z różnych materiałów służących do budowy domów, wyrobu odzieży oraz dające opał. Niebagatelną rolę odgrywa dostarczanie substancji leczniczych, z których korzysta nie tylko medycyna ludowa, ale i największe koncerny farmaceutyczne.

Usługi regulacyjne

Kolejna porcja korzyści płynących z funkcjonowania ekosystemów to usługi regulacyjne. Polegają one na oczyszczaniu powietrza z pyłów, dostarczania tlenu i pochłanianiu dwutlenku węgla. Dzięki pobieraniu przez korzenie roślin różnych substancji, zarówno nadmiaru biogenów, jak i skażeń chemicznych, oczyszczaniu ulega też woda. Znane są, choć często lekceważone, funkcje terenów podmokłych w zatrzymywaniu skażeń. Wykorzystuje się to także w systemach oczyszczalni korzeniowych. Ogromną rolę w łagodzeniu uciążliwości klimatu odgrywają też ekosystemy leśne oraz zieleń miejska.

Usługi wspierające

Grupa ważnych funkcji ekosystemów określana jest jako korzyści wspierające, bo bez nich nie byłoby możliwe świadczenie pozostałych usług. Stanowi je przede wszystkim produkcja pierwotna, tworzona przez rośliny asymilujące energię słoneczną (czego nie mogą dokonać pozostałe organizmy) oraz zachodzące w ekosystemach krążenie pierwiastków i tworzenie gleby. Niezbędna, ale też czasem trudna do zauważenia, jest rola gatunków zapylających, bez których niemożliwe byłoby wytworzenie nasion i owoców. Powiązanie różnych usług łatwo zrozumieć na przykładzie łąki. Łąka jest ekosystemem, w którym owady zapylają kwiaty i trawy. Rośliny te stanowią pokarm dla bydła, którego odchody, rozkładane przez organizmy żyjące w glebie pomagają z kolei nawozić grunty, na których rosną rośliny. Funkcjonowanie każdego z elementów tego cyklu zależne jest od pozostałych.

Usługi ekonomiczne

Bezpośrednio dla ludzi najbardziej odczuwalne i ważne są usługi ekonomiczne. Jako przykład mogą tu posłużyć ekosystemy raf koralowych, z których obecnie na świecie korzysta ponad 500 milionów ludzi czerpiąc zyski z turystyki, połowów, hodowli pereł oraz innych rodzajów działalności. Zyski z turystyki związanej z rafami w Azji Wschodniej to ponad 2700 dolarów na hektar rocznie. Każde zniszczenie raf koralowych to także utrata takich zysków przez miejscową ludność.

Usługi pozamaterialne

Wymienione zostały najważniejsze, bo nie sposób w krótkim tekście wymienić wszystkie materialne korzyści, jakie ludzkość czerpie z bogactwa  różnorodności biologicznej. Jednak oprócz korzyści materialnych istnieje ogromna strefa wartości niewymiernych, zwanych usługami pozamaterialnymi. Nie można bowiem wyobrazić sobie dobrostanu ludzkości bez zaspokajania ludzkich potrzeb estetycznych, wiążących się z przyrodą i czerpanej z niej inspiracji twórczej. Czy zachwycalibyśmy się tak strofami Pana Tadeusza, gdyby nie wspaniałe opisy przyrody? Czy powstałoby tyle dzieł malarskich, gdyby nie inspiracja pięknem krajobrazów przyrodniczych? Niemożliwy jest rozwój człowieka bez spełniania jego potrzeb duchowych, jak również religijnych doznań, wynikających z podziwu nad Bożym stworzeniem.