Dylematy rolnika: dzik – pożyteczny, ale nielubiany
W serii artykułów przybliżymy gatunki cenne dla przyrody a uważane przez rolników za szkodniki. Dzisiaj - dzik euroazjatycki.
Dziki, Sus scrofa, zamieszkują głównie wilgotne lasy, w sezonie wegetacyjnym również łany zbóż i zakrzaczone łąki. Są przodkami świni domowej. Zamieszkują praktycznie całą zachodnią i centralną część Europy.
Sylwetka dzika jest krótsza niż u świni. Uszy ma duże i stojące. Ubarwienie zmienia się w zależności od pory roku - w zimie dorosłe osobniki mają futro ciemnobrunatne. Jaśniejsze są zwykle policzki, podgardle, podbrzusze i boki ciała. Latem ubarwienie ciała staje się jaśniejsze, srebrzyście zabarwione. Zdarzają się też osobniki o sierści biało-kremowej z czarnymi plamami. Warchlaki (małe dziki) mają umaszczenie rdzawobrunatne, a wzdłuż grzbietu i boków przebiegają u nich ostro zaznaczone żółtawe pasy oraz plamy. Charakterystyczne dla dzików są długie, wystające na zewnątrz i ku górze bezkorzeniowe kły, rosnące praktycznie przez całe życie. U samic kły są znacznie krótsze.
Zwierzę stadne
Masa ciała samca dzika dochodzi do 350 kg, samicy - do 100 kg. Długość ciała dorosłych zwierząt wynosi od 90 do 180 cm, ogona około 30 cm, a wysokość w kłębie 55-110 cm. Dzik żyje ok. 12 lat. Legowisko dzika, tzw. barłóg, jest zagłębione w ziemi, wysłane trawą i liśćmi. Zakłada je najczęściej w młodnikach, gdzie chronią go gęste gałęzie świerków lub w trzcinowiskach.
Dziki żyją w grupach, które gromadzą się wokół samicy z małymi. Liczebność grup waha się między 20 a 50 osobników. Jesienią dziki łączą się w stada i tak pozostają na okres zimy.
Ruja u dzików zaczyna się w drugiej połowie października. Dziki są poligamiczne. Długość ciąży wynosi u nich średnio 115 dni. Młode rodzą się niekiedy już na początku stycznia, ale większość wiosną, w marcu i kwietniu. Wielkość miotu to 4-8 młodych. Dziki charakteryzują się dużą śmiertelnością – zabijają je myśliwi, giną na drogach. W pierwszych miesiącach życia umiera nawet do kilkudziesięciu procent warchlaków!
Pożyteczny dla lasu
Typowym siedliskiem dzika są lasy o urozmaiconym składzie gatunkowym. Zapewniają mu one żer w ciągu całego roku. Dziki, zwierzęta bardzo inteligentne, szybko przystosowały się do zmian środowiskowych, następujących w wyniku działalności człowieka. Dziki żerują nocą, mają doskonale rozwinięty węch i słaby wzrok.
Dziki pełnią w lasach pożyteczną rolę - ryją ściółkę leśną i glebę oraz mieszają je nawzajem. Oddaje nieocenione usługi, jako naturalny pług umożliwiający samosiew. Zjada owady, ich larwy i poczwarki, czym przyczynia się do zwalczania szkodników leśnych. Dziki zjadają również drobne zwierzęta i padlinę, a dzięki temu dbają o stan sanitarny lasu. Nie stronią też od roślin: żołędzi, owoców leśnych, traw, pędów krzewów, korzeni, kłączy i cebulek roślin. Zaglądają na pola uprawne i okopowe, szczególnie lubią ziemniaki i nasiona zbóż, przez co nieraz wyrządzają poważne szkody rolnikom i dlatego są bardzo nielubiane.
Zdjęcie: dzik euroazjatycki, By Jerzy Strzelecki (Own work) [GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html) or CC BY-SA 4.0-3.0-2.5-2.0-1.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0-3.0-2.5-2.0-1.0)], via Wikimedia Commons
