Dylematy rolnika: główni „szkodnicy” – jak ważni są dla środowiska? Bóbr europejski.
W serii artykułów przybliżymy gatunki cenne dla przyrody a uważane przez rolników za szkodniki. Dzisiaj - bóbr europejski.
Bóbr europejski, bóbr zwyczajny (Castor fiber)
Po II wojnie światowej w Polsce żyło tylko 130 przedstawicieli gatunku. Obecnie, według danych GDOŚ, w Polsce jego liczebność przekroczyła 100 000 sztuk. Bóbr europejski podlega ochronie w większości krajów europejskich, w Polsce jest gatunkiem objętym ochroną częściową, wymienionym w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną.
Trochę o bobrze...
Bóbr europejski jest zwierzęciem ziemnowodnym, silnie terytorialnym, wiodącym nocny tryb życia. Bobry najczęściej wybierają na siedlisko brzegi rzek i jezior oraz bagna, wyrobiska potorfowe i pożwirowe. Jest rodzinny i zasadniczo monogamiczny. Zwykle na stanowisku żyje jedna rodzina, w skład której wchodzą rodzice i maksimum dwa pokolenia potomstwa – w sumie 4–10 osobników. Sporadycznie napotyka się w jednym stanowisku funkcjonowanie większej kolonii rodzinnej. Terytorium pojedynczej rodziny obejmuje zwykle od 1 do 4 km długości cieku. Szczyty aktywności rocznej przypadają na wiosenny czas wychowywania nowo urodzonych potomków oraz na okres jesiennych przygotowań do zimy – gromadzenia pożywienia, budowy lub naprawy nor i żeremi.
Jak ważny jest dla środowiska i dla nas?
Znaczenie bobra w przyrodzie jest nie do przecenienia. Zwierzęta te często mają zbawienny wpływ na stosunki wodne na terenach, które zasiedlają. Bobrowe stawy spłaszczają fale powodziowe, stabilizują poziom wód gruntowych, a brzegi rzek przed erozją chronią drzewa wyrastające z reszty żeru pozostawionego przez zwierzęta. Ponadto zwolnienie biegu rzek sprzyja zwiększeniu bioróżnorodności. W sąsiedztwie bobrowych siedlisk pojawiają się liczne gatunki ptaków, np. żuraw, bocian czarny czy czapla. Podnoszenie poziomu wód gruntowych na większych obszarach zapobiega stepowieniu i wpływa korzystnie na produkcję rolniczą i leśną. Obecność bobrów w środowisku przyrodniczym podnosi walory estetyczne, wpływa korzystnie na jakość krajobrazu i uatrakcyjnia zwiedzanie i poznawanie tych miejsc przez miłośników przyrody
Jak rolnik może żyć w zgodzie z bobrem?
Odpowiednie zabiegi i urządzenia często pozwalają na całkowite i trwałe unikanie znaczących szkód wynikających z działalności bobrów. W wielu przypadkach okazuje się, że są one znacznie bardziej skuteczne i tańsze niż bezpośrednia walka z bobrami i próby niszczenia ich budowli. Wartościowe jest również to, że bobry pozostają na miejscu, wywierając często korzystny wpływ na środowisko. W dalszym ciągu zajmują miejsce potencjalnego osiedlenia się innych rodzin bobrów i w pewnym stopniu mamy je "pod kontrolą". Powoduje to powstawanie, powiększanie i utrzymywanie terenów podmokłych, które nie zagrażają terenom użytkowanym przez człowieka. Dlatego skuteczne mogą być następujące zabiegi:
- Ochrona, odtwarzanie i poszerzanie strefy brzegowej cieków i zbiorników,
- Ochrona szczególnie cennych, np. pomnikowych drzew poprzez owijanie siatką drucianą rozpiętą na kilku palikach w pewnej odległości od pnia i stosowanie innych materiałów trudnych do przegryzienia przez bobry, etc.,
- Zabezpieczanie potencjalnie zagrożonych przepustów drogowych,
- Stabilizowanie poziomu wody w stawach bobrowych,
- Ochrona wałów przeciwpowodziowych, grobli stawów rybnych przed kopaniem w nich nor przez bobry poprzez wykładanie siatek metalowych, ogrodzenia,
- Ochrona upraw poprzez grodzenie siatką metalową lub ogrodzeniami elektrycznymi.
Źródła:
- Łepek, D. Wiski „Szkody w uprawach rolnych wyrządzane przez zwierzęta a kształtowanie bioróżnorodności krajobrazu”, www.podr.pl
- http://www.lasy.gov.pl/informacje/aktualnosci/blaski-i-cienie-bobrzej-ekspansji
- http://www.bobry.pl/?jak-radzic-sobie-z-bobrami-,36
Zdjęcie: Klaudiusz Muchowski, źródło: wikipedia
